توسط : آیا احداث یک نیروگاه خورشیدی کوچک‌مقیاس در ایران از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر است؟ برای پاسخ واقع‌بینانه به این سؤال، در این مطلب از کلین‌پست، میزان تولید نیروگاه، هزینه سرمایه‌گذاری، درآمد حاصل از فروش برق تضمینی و همچنین مقایسه درآمد نیروگاه خورشیدی با سود بانکی را بررسی و مقایسه کرده‌ایم.
ساعات تابش مفید خورشید در ایران
در ایران میانگین ساعات تابش مفید خورشید معمولاً بین ۵ تا ۷ ساعت در روز است و این مقدار با توجه به شهر متفاوت خواهد بود. برای مثال، در تهران حدود ۵ ساعت، در یزد و کرمان ۶ تا ۷ ساعت، و در شهرهای شمالی حدود ۴ تا ۵ ساعت تابش مفید ثبت شده است.
میزان تولید نیروگاه خورشیدی
یک نیروگاه خورشیدی مثلاً ۵ کیلوواتی بسته به محل نصب، روزانه بین ۲۵ تا ۳۵ کیلووات‌ساعت انرژی تولید می‌کند. اگر میانگین ۵ ساعت تابش روزانه را ملاک قرار دهیم، نیروگاه روزانه حدود ۲۵ کیلووات‌ساعت و در ماه نزدیک به ۷۵۰ کیلووات‌ساعت انرژی تولید خواهد کرد. این مقدار در مناطق پربازده جنوب و مرکز ایران می‌تواند تا ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ کیلووات‌ساعت در ماه نیز افزایش یابد.
محاسبه تولید روزانه
- توان نیروگاه: ۵ کیلووات ساعت
- تابش مفید مثلاً در تهران: ۵ ساعت در روز
تولید روزانه = 5 × ۵ = 25 کیلووات‌ساعت
محاسبه تولید ماهانه
۳۰ روز × ۲۵ kWh = حدود ۷۵۰ کیلووات‌ساعت در ماه
تولید سالانه: 25×۳۶۵=حدود ۹۰۰۰ کیلووات ساعت در سال
این تولید برای ایران کاملاً واقع‌بینانه است.
درآمد حاصل از فروش تضمینی برق
درآمد حاصل از این تولید انرژی طبق نرخ خرید تضمینی سال ۱۴۰۳–۱۴۰۴، ۳۸۲۰ تومان برای هر کیلووات‌ساعت، محاسبه می‌شود. براین‌اساس، یک نیروگاه ۵ کیلوواتی در مناطقی با تابش متوسط (۵ ساعت) ماهانه حدود ۲.۸ میلیون تومان و سالانه حدود ۳۴ میلیون تومان درآمد دارد. در شهرهای پربازده‌تر، درآمد سالانه می‌تواند به ۴۵ تا ۵۰ میلیون تومان نیز برسد.
نرخ خرید تضمینی برای نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس در سال ۱۴۰۳–۱۴۰۴ برابر است با: ۳۸۲۰ تومان برای هر کیلووات‌ساعت
درآمد ماهانه
۷۵۰ × ۳۸۲۰ =حدود ۲ میلیون و ۸۶۵ هزار تومان در ماه
درآمد سالانه
۷۵۰ ×۱۲× ۳۸۲۰ = حدود ۳۴٬۳۸۰٬۰۰۰ تومان در سال
هزینه احداث نیروگاه ۵ کیلوواتی
برای احداث چنین نیروگاهی، هزینه سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۸۰ تا ۲۲۰ میلیون تومان برآورد می‌شود که معمولاً مقدار ۲۰۰ میلیون تومان به‌عنوان شاخص متداول در نظر گرفته می‌شود.
| بخش | هزینه تقریبی |
|---|---|
| پنل خورشیدی | ۶۵ تا ۸۰ میلیون |
| اینورتر | ۲۵ تا ۳۰ میلیون |
| سازه و کابلینگ | ۱۰ تا ۱۵ میلیون |
| اتصال به شبکه، نصب و تست | ۲۰ تا ۳۰ میلیون |
| جمع کل | ۱۸۰ تا ۲۲۰ میلیون تومان |
در این تحلیل، هزینه ۲۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
بیشتر بخوانید: محاسبه هزینه و درآمد سالانه نیروگاه خورشیدی
مقایسه درآمد نیروگاه خورشیدی با سود بانکی
برای مقایسه، اگر مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان هزینه نیروگاه در بانک با سود سالیانه ۲۳ درصد سرمایه‌گذاری شود، در ۳۰ روز مبلغ حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان سود به آن تعلق می‌گیرد. همچنین اگر این مبلغ در صندوق‌های درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شود، حدود ۶ میلیون تومان سود ماهانه ایجاد می‌کند؛ یعنی تقریباً دو برابر درآمد ماهانه یک نیروگاه ۵ کیلوواتی در شهرهای با تابش متوسط!
باید در نظر گرفت که دوره بازگشت سرمایه برای نیروگاه خورشیدی حدود ۵ سال برآورد می‌شود و پس از آن، تا پایان عمر مفید پنل‌ها یعنی حدود ۲۰ تا ۲۵ سال، نیروگاه درآمد خالص ایجاد می‌کند؛ رقمی که بدون در نظر گرفتن تورم و هزینه نگه‌داری (حدود ۲ درصد در سال) تخمین زده شده است.
در نظر داشته باشید که اگرچه نرخ خرید تضمینی پایین‌تر از سود بانکی است، اما این درآمد یک منبع پایدار، بدون ریسک و مستقل از نوسانات اقتصادی محسوب می‌شود.
با این شرایط، احداث نیروگاه خورشیدی توجیه اقتصادی دارد؟
آیا با شرایط فعلی، نیروگاه پشت‌بامی به‌صرفه است؟
با این محاسبات سرانگشتی، درمجموع برای خانوارهای که مصرف برق آن‌ها در محدوده عادی است، احداث نیروگاه پشت‌بامی با سرمایه شخصی و بدون حمایت مالی گسترده، توجیه اقتصادی قوی ندارد.
چه کسانی بیشترین سود را می‌برند؟
شرایط در مورد صنایع، کارگاه‌ها و کسب‌وکارهایی که مصرف برق بالایی دارند کاملاً متفاوت است. اخیراً اعلام شد که تعرفه برق برای صنایعی با مصرف بیش از یک مگاوات که حداقل سه درصد از انرژی موردنیاز خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین نکرده‌اند، برای دوره آذرماه ۱۴۰۴ معادل ۷۰٬۰۴۰ ریال به‌ازای هر کیلووات‌ساعت تعیین شده است.
در چنین شرایطی، با احداث نیروگاه کوچک در پشت‌بام سوله‌ها یا در محوطه کارگاه‌ها می‌توان نیاز برق را تأمین کرد؛ هر کیلووات‌ساعت برق خورشیدی صرفه‌جویی ایجاد می‌کند و دوره بازگشت سرمایه را به ۲ تا ۳ سال کاهش می‌دهد.
علاوه‌براین، صنایعی که نیروگاه خورشیدی راه‌اندازی کنند، مجاز به احداث مزرعه استخراج رمزارز هستند که در این صورت درآمد حاصل از نیروگاه تنها به فروش برق یا صرفه‌جویی در هزینه انرژی محدود نمی‌ماند، بلکه می‌تواند به‌عنوان منبع تغذیه پایدار برای تجهیزات استخراج نیز مورد استفاده قرار گیرد.
این موضوع باعث می‌شود ارزش اقتصادی هر کیلووات‌ساعت برق تولیدی چندین برابر افزایش یابد؛ چراکه برق خورشیدی بدون یارانه تولید می‌شود و هزینه نهایی استخراج رمزارز را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد. در چنین الگویی، بازگشت سرمایه نیروگاه و مزرعه استخراج هر دو به‌مراتب سریع‌تر اتفاق می‌افتد و پروژه از نظر اقتصادی برای صنایع بسیار جذاب‌تر می‌شود.
صفر تا صد استخراج رمزارز با پنل خورشیدی
برای منازل مسکونی که مصرف بیش از الگو دارند و مشمول تعرفه پلکانی برق شده‌اند نیز احداث نیروگاه می‌تواند کاهش هزینه قابل‌توجهی به‌همراه داشته باشد.
چگونه دولت می‌تواند سرمایه‌گذاری را جذاب‌تر کند؟
بنابراین برای اینکه احداث نیروگاه برای عموم مردم جذاب‌تر شود، لازم است مشوق‌های مؤثرتری در نظر گرفته شود. یکی از مهم‌ترین راهکارها، ارائه وام‌های بلندمدت ۵ تا ۷ ساله با اقساطی است که تقریباً با درآمد ماهانه نیروگاه برابر باشد. در این مدل، هزینه‌کرد متقاضی نزدیک به صفر می‌شود و پس از پایان بازپرداخت، نیروگاه کاملاً سودآور باقی می‌ماند.
در همین راستا، ساتبا به‌منظور تسهیل و تسریع روند احداث نیروگاه‌های خورشیدی، وام حمایتی تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان به متقاضیان پرداخت می‌کند. این تسهیلات ۳۰۰ میلیون تومانی با نرخ سود ۱۴ درصد و بازپرداخت پنج‌ساله پیش‌بینی شده که از طریق بانک‌های عامل پرداخت می‌شود. به گفته ساتبا، این تسهیلات تا ۸۰ درصد هزینه ساخت نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس را پوشش می‌دهد و دوره بازگشت سرمایه این طرح حدود ۴ تا ۵ سال است.
اما نکته اینکه در جزئیات وام گفته شده: تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان! و هنوز سازوکار تخصیص آن شفاف نشده است!
راهکار دیگر، افزایش نرخ خرید تضمینی برق است که در تابلوی سبز انرژی صورت عملی شده. در بورس انرژی، نرخ خرید برق به‌جای ۳۸۲۰ تومان، ۵۵۰۰ تومان به‌ازای هر کیلووات ساعت است.
جمع‌بندی
به‌طورکلی، احداث نیروگاه خورشیدی پشت‌بامی ۵ کیلوواتی در ایران برای خانوارها، با نرخ فعلی خرید تضمینی (۳۸۲۰ تومان) و هزینه ۲۰۰ میلیون تومان، بدون تسهیلات حمایتی توجیه اقتصادی قوی ندارد، اما برای صنایع و واحدهای پرمصرف کاملاً سودآور است.
درکل با ارائه وام‌های بلندمدت یا افزایش نرخ خرید تضمینی، توجیه اقتصادی این پروژه برای عموم مردم قابل‌قبول و جذاب می‌شود.
حال اگر علاقه‌مند به احداث نیروگاه پشت‌بامی هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «مراحل درخواست احداث نیروگاه خورشیدی | اخذ مجوز +مدارک لازم+پیمانکار+هزینه» را مطالعه کنید تا جزئیات بیشتری درباره راه‌اندازی نیروگاه بیاموزید.
با هر مترمربع زمین چقدر برق می‌توان تولید کرد؟ | کسب درآمد با نصب پنل خورشیدی
