امروز، ۲۱ مردادماه (۱۲ آگوست)، بهعنوان «روز ملی دریای خزر» گرامی داشته میشود. این روز به مناسبت امضای «کنوانسیون تهران» در سال ۲۰۰۳ که توسط پنج کشور ساحلی این دریا برای حفاظت از محیطزیست آن منعقد شده بود، روز ملی دریای خزر نامگذاری شده است.
در این روز، کشورهای ساحلی با برگزاری مراسم مختلف، مراسم و جشنهایی در کشورهای حاشیه دریای خزر برگزار میشود تا اهمیت این دریاچه بزرگ و لزوم حفاظت از آن مورد توجه قرار گیرد.
دریای خزر بهعنوان بزرگترین دریاچه جهان، با مساحتی حدود ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع، از ارزشهای زیستمحیطی و اقتصادی بینظیری برخوردار است. این پهنه آبی نهتنها زیستگاه گونههای نادر آبزی مانند ماهیان خاویاری است، بلکه نقش کلیدی در تعدیل آب و هوای منطقه و تأمین معیشت میلیونها نفر از ساکنان حاشیه خود دارد.
با وجود این اهمیت، دریای خزر امروزه با چالشهای متعددی روبهرو است که ازجمله میتوان به آلودگی ناشی از فعالیتهای نفتی، کاهش سطح آب دریا، صید بیرویه و تخریب زیستگاههای طبیعی اشاره کرد. این تهدیدات، ضرورت همکاریهای فرامرزی و اجرای دقیق مفاد کنوانسیون تهران را بیشازپیش آشکار میسازد.
نجات دریای خزر نیازمند عزمی جمعی و اقدامات عملی همه کشورهای ساحلی است. افزایش آلودگیهای صنعتی، تغییرات اقلیمی و بهرهبرداری بیرویه از منابع این دریا، زنگ خطری است که بیتوجهی به آن میتواند فاجعهای زیستمحیطی را در پی داشته باشد. امید است در این روز، با بازنگری در سیاستهای حفاظتی و تقویت همکاریهای منطقهای، گامی مؤثر در جهت حفظ این میراث طبیعی برای نسلهای آینده برداشته شود.