توسط : بازار جهانی فتوولتائیک در شرایطی از نوسان و عدم قطعیت قرار گرفته که قیمت ماژول‌ها دستخوش تغییرات پی‌درپی شده و سیاست‌های انرژی در بسیاری از کشورها درحال تحول است. در همین حال، تغییر در مالیات‌های صادراتی چین می‌تواند به افزایش بیشتر قیمت ماژول‌ها منجر شود و بازارهای اروپا و آسیا را تحت تأثیر قرار دهد.
در صنعت فتوولتائیک، کمتر موضوعی به‌اندازه چشم‌انداز کوتاه‌مدت این بازار، مسیر گذار انرژی و دستیابی به اهداف اقلیمی محل بحث و اختلاف‌نظر است؛ به‌ویژه در شرایطی که سیگنال‌های سیاسی متناقضی از سوی دولت‌ها مخابره می‌شود. بااین‌حال، همه کارشناسان بر یک نکته توافق دارند: تغییر اجتناب‌ناپذیر است. هنوز مشخص نیست که این تغییرات درنهایت به شتاب‌گیری گذار انرژی‌های تجدیدپذیر منجر می‌شود یا مانعی در مسیر رشد سریع آن خواهد بود؛ موضوعی که در ادامه این مقاله از PV Magazine بررسی می‌کنیم.
افزایش قیمت ماژول‌های خورشیدی درنتیجه حذف مزایای مالیاتی صادرات در چین
درحال‌حاضر، قیمت ماژول‌های خورشیدی در فناوری‌های مختلف با نوسانات جزئی همراه است و روند مشخصی در بلندمدت مشاهده نمی‌شود. این نوسانات عمدتاً بازتابی از شرایط تقاضا در بازار است: کاهش بخش نصب‌های کوچک موجب افت فروش ماژول‌های تمام‌مشکی شده، در حالی که شرکت‌های EPC و تولیدکنندگان بیش از پیش تمرکز خود را بر پروژه‌های متوسط و بزرگ فتوولتائیک گذاشته‌اند؛ جایی که ماژول‌های پربازده در حال افزایش سهم هستند؛ هرچند رقابت قیمتی در این بخش همچنان شدید است.
در ماه‌های پیش‌رو، به‌ویژه در سال آینده، انتظار می‌رود تقاضا در بازار فتوولتائیک بیشتر کاهش یابد؛ چراکه ابهام در سیاست‌های انرژی و دشوارتر شدن شرایط بازار، موجب از بین رفتن برخی مدل‌های تجاری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری پیشین شده است. در حالت عادی، چنین شرایطی به معنای تداوم روند نزولی قیمت‌ها است؛ اما این روند با تصمیم اخیر دولت چین برای حذف مزایای مالیاتی صادرات برای تمام تولیدکنندگان، تا حدی خنثی می‌شود — تصمیمی که در صورت انتقال کامل هزینه‌ها از سوی تولیدکنندگان، می‌تواند قیمت صادرات را تا ۹ درصد افزایش دهد.
پیش‌بینی می‌شود تولیدکنندگان ماژول در چین این افزایش هزینه را در قیمت‌های نهایی لحاظ کنند، زیرا بازار اروپا مدت‌هاست به سقف قیمتی خود رسیده و امکان جذب هزینه‌های جدید را ندارد. در قراردادهای بلندمدت نیز این افزایش قیمت از پیش پیش‌بینی و لحاظ شده است. با این حال، زمان دقیق اثرگذاری این تغییر هنوز مشخص نیست (هرچند وقوع آن قطعی به نظر می‌رسد).
تولیدکنندگان آسیایی اینورتر و سامانه‌های ذخیره‌سازی نیز از این تصمیم متأثر خواهند شد. بسیاری از شرکت‌ها ممکن است این افزایش هزینه را در فروش خود لحاظ کنند یا پیش‌تر در قیمت‌گذاری خود منظور کرده باشند، زیرا هیچ تعهد قراردادی علنی برای انتقال مستقیم هزینه‌ها به مشتریان وجود ندارد.
بحث‌ها بر سر هزینه‌های گذار انرژی
نگرش‌های عمومی و سیاسی نسبت به تغییرات اقلیمی همچنان پیچیده است. اگرچه اکثر شهروندان از گذار انرژی و تقویت سیاست‌های اقلیمی حمایت می‌کنند، اما بحث بر سر هزینه‌های این گذار دوباره به محور توجه بازگشته است.
در واکنش به این فشارها، برخی دولت‌ها درحال بازگشت به استراتژی‌های فسیلی–هسته‌ای هستند که از دیدگاه علمی نه‌تنها غیرمنطقی بلکه کوتاه‌نگرانه به‌نظر می‌رسد؛ تصمیم‌هایی که بیشتر تحت‌تأثیر منافع گروهی و سیاسی‌اند تا شواهد علمی. در برخی موارد، حتی توصیه‌های کارشناسان نیز نادیده گرفته می‌شود و جای خود را به برنامه‌های از پیش‌تعیین‌شده می‌دهد — موضوعی که در تصمیمات اخیر «کاترینا رایش» وزیر فدرال اقتصاد و انرژی آلمان (از حزب CDU) به‌خوبی دیده می‌شود!
جهش تاریخی قیمت نقره؛ دردسر تازه برای صنعت روبه‌رشد فتوولتائیک
آینده انرژی خورشیدی در اروپا زیر سایه سیاست‌های پرابهام
در سطحی گسترده‌تر، برخی سیاستمداران حتی فراتر رفته و خواستار کنار گذاشتن سیاست‌های حفاظت از اقلیم و محدود کردن پژوهش‌ها و دسترسی به اطلاعات علمی شده‌اند — رویکردی که به‌طور فزاینده‌ای با روندهای سیاسی ایالات متحده هم‌راستاست. هرچند اتحادیه اروپا همچنان رویکردی فعال در مقابله با تغییرات اقلیمی دارد، اما برخی مواضع اخیر در آلمان نگرانی‌هایی درباره تغییر احتمالی اولویت‌ها ایجاد کرده است.
دولت‌ها اغلب با استناد به لزوم بهبود رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های اشتغال، از ساختارهای انحصاری صنعت انرژی سنتی حمایت می‌کنند — مسیری که از دید کارشناسان، عقب‌گردی آشکار و راهبردی ضد‌توسعه‌ای به شمار می‌آید.
رشد سریع بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، ناهماهنگی‌های ساختاری عمیقی را آشکار کرده است؛ زیرا زیرساخت‌های انرژی سنتی با همان سرعت توسعه نیافته‌اند و اصلاحات اساسی مانند گسترش شبکه انتقال برق و استقرار سامانه‌های هوشمند اندازه‌گیری (Smart Meters) با تأخیر انجام شده‌اند.
در این میان، شرکت‌هایی که خود را با بازار پویا و غیرمتمرکز انرژی تطبیق داده‌اند، اکنون در معرض کنار گذاشته شدن قرار گرفته‌اند و عملاً از جایگاه پیشتاز خود سقوط کرده‌اند. چنین سیاست‌هایی در عمل به نفع تولیدکنندگان سنتی انرژی تمام می‌شود، درحالی‌که تولیدکنندگان غیرمتمرکز با ظرفیت متغیر همچنان از نظر ساختاری در موقعیت نابرابر قرار دارند.
این درحالی است که فناوری‌ها و راهکارهای مؤثری برای گذار اقتصادی و کارآمد به انرژی پاک در دسترس‌اند؛ آن‌هم بدون نیاز به نیروگاه‌های گازی یا پروژه‌های بسیار پرهزینه توسعه شبکه برق.
از سوی دیگر، احتمال می‌رود نرخ تضمینی خرید برق در آلمان کاهش یافته یا حتی حذف شود؛ اقدامی که به‌ویژه سامانه‌های خورشیدی کوچک پشت‌بامی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. تعیین یک آستانه منطقی — مثلاً ۳۰ کیلووات — می‌تواند به تداوم ثبات بازار کمک کند و پروژه‌های بزرگ‌تر را که به تأمین مالی وابسته‌اند، از آسیب محافظت نماید.
برای تولید یک کیلووات‌ساعت برق، چقدر زغال‌سنگ، گاز طبیعی یا نفت مصرف می‌شود؟
وعده کاهش بوروکراسی و ریسک حمایت دوباره از نیروگاه‌های گازی
علاوه‌براین، وعده‌های کاهش بوروکراسی همچنان عمدتاً جنبه شعاری و تبلیغاتی دارند، درحالی‌که مدل‌های انرژی غیرمتمرکز و پویا اغلب به‌عنوان راهکاری پیچیده و پرهزینه نادیده گرفته می‌شوند. به‌نظر می‌رسد مسئولیت‌ها دوباره به شرکت‌های بزرگ انرژی بازمی‌گردد که انتظار می‌رود استراتژی‌های قدیمی را با حداقل تغییر بازگردانند.
همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که منابع صندوق حمایت از حفاظت و تحول اقلیمی (Climate Protection and Transformation Fund) به‌سمت نیروگاه‌های گازی مجهز به فناوری جذب و ذخیره کربن (CCS) هدایت شود. مطالعات نشان می‌دهد این رویکرد به‌هیچ‌وجه از نظر محیط‌زیستی پایدار نیست: تزریق CO₂ به مخازن نفت یا گاز تخلیه‌شده می‌تواند مقدار قابل‌توجهی متان آزاد کند (که تأثیر بدتری بر تغییرات اقلیمی دارد) و استخراج سوخت‌های فسیلی را طولانی‌تر نماید.
استفاده از یارانه‌های انرژی تجدیدپذیر برای تأمین مالی چنین روش‌هایی، به نفع منافع انرژی سنتی و به زیان بخش‌های خورشیدی و بادی است. ارائه این اقدامات به‌عنوان حفاظت اقلیمی نه‌تنها گمراه‌کننده است، بلکه می‌تواند برای کل بخش پیامدهای فاجعه‌باری داشته باشد.
