توسط : مطالعات نشان میدهد که با وجود افزایش گرمایش جهانی، قاره جنوبگان در سالهای اخیر افزایش موقت حجم یخ را تجربه کرده است؛ پدیدهای که براساس دادههای ماهوارهای ناسا ثبت شده، اما به گفته دانشمندان نشانهای از توقف گرمایش جهانی نیست.
به گزارش لایوساینس، پژوهشی که با استفاده از دادههای ماهوارهای ناسا و توسط محققان دانشگاه تونگجی شانگهای انجام شده، تغییرات صفحه یخی جنوبگان را در بازه بیش از دو دهه بررسی کرده است. نتیجه کلی این بازه زمانی نشان میدهد که جنوبگان مقادیر قابلتوجهی از یخ خود را از دست داده است. بااینحال، بین سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ بخشی از این یخ دوباره بازیابی شده است.
با وجود این افزایش اخیر، دانشمندان تأکید میکنند که این روند بههیچوجه به معنای معکوس شدن گرمایش جهانی نیست. آنها این وضعیت را به پیست اسکی طولانی با یک دستانداز کوچک در پایان مسیر تشبیه میکنند: نموداری که روند یخ جنوبگان را نشان میدهد، همین تصویر را بازتاب میدهد. افزایش یخ طی دو سال اخیر بهاندازهای نیست که دو دهه کاهش مداوم یخ را جبران کند.
افزایش یخهای قطب جنوب یک ناهنجاری اقلیمی است
بیشتر افزایش حجم یخ جنوبگان به یک نابهنجاری اقلیمی نسبت داده شده است؛ رویدادی که طی آن بارشها (برف و تا حدی باران) در این قاره افزایش یافت و درنتیجه، یخ بیشتری تشکیل شد. سطح یخ جنوبگان بهطور طبیعی هر سال تغییر میکند و به نظر میرسد که روند افزایش یخ، از ابتدای سال ۲۰۲۴ کند شده است. دادههای فعلی ناسا برای سال ۲۰۲۵ نیز نشان میدهد که سطح یخ تقریباً دوباره به مقادیر سال ۲۰۲۰ بازگشته است؛ یعنی درست پیش از جهش ناگهانی مورد اشاره.
صفحه یخی جنوبگان بزرگترین توده یخ روی زمین است؛ تودهای که از کل مساحت ایالات متحده آمریکا نیز بزرگتر بوده و ۹۰ درصد آب شیرین جهان را در خود نگه میدارد. جنوبگان همچنین توسط یخ دریایی احاطه شده است؛ یخ حاصل از انجماد آب اقیانوس که در زمستان گسترش یافته و در تابستان دوباره به خطوط ساحلی جنوبگان عقبنشینی میکند.
این مطالعه جدید که در مجله Science China Earth Sciences منتشر شده، از دادههای ماهوارههای GRACE و GRACE Follow-On ناسا استفاده کرده است؛ مأموریتهایی که از سال ۲۰۰۲ تاکنون تغییرات صفحه یخی جنوبگان را پایش میکنند. بررسی این تغییرات اهمیت زیادی دارد، زیرا هرگونه ذوب این صفحه یخی، آب بیشتری وارد اقیانوسها میکند و این موضوع یکی از عوامل اصلی افزایش سطح جهانی دریاها است.
دادههای ماهوارهای نشان میدهد که صفحه یخی جنوبگان بین ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ وارد یک دوره طولانی کاهش مداوم یخ شد. طبق نتایج پژوهش، این روند در نیمه دوم دوره سریعتر شد؛ بهطوریکه متوسط کاهش سالانه از حدود ۸۱ میلیارد تن بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۰ به حدود ۱۵۷ میلیارد تن بین سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ رسید. بااینحال، این روند پس از آن تغییر جهت داد.
بهویژه از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ صفحه یخی جنوبگان دوباره جرم از دسترفته را جبران کرد و بهطور متوسط سالانه حدود ۱۱۹ میلیارد تن یخ بهدست آورد. چهار یخچال در شرق جنوبگان نیز از وضعیت کاهش سریع یخ، به افزایش قابلتوجه جرم یخ تغییر مسیر دادند.
«تام اسلیتر»، پژوهشگر علم محیط زیست در دانشگاه Northumbria بریتانیا که در این مطالعه مشارکت نداشته، گفت: «این موضوع چندان عجیب نیست. در یک اقلیم گرمتر، جو میتواند رطوبت بیشتری نگه دارد و همین مسئله احتمال رخدادهای آبوهوایی شدید — مانند بارش برف سنگین که موجب افزایش جرم یخ در شرق جنوبگان شد — را بیشتر میکند.»
همچنین پژوهشی در سال ۲۰۲۳ روند افزایش بیسابقه جرم یخ جنوبگان بین سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را ثبت کرده بود. آن مطالعه نشان داد که ناهنجاری شدید بارشها عامل اصلی این افزایش بوده است. مطالعه تازه تأیید میکند که این روند حداقل تا سال ۲۰۲۳ ادامه داشته است.
بااینحال، اسلیتر تأکید میکند که پژوهشگران انتظار ندارند این افزایش یخ پایدار باشد: «تقریباً تمام کاهشهای یخ متصل به بستر جنوبگان ناشی از یخچالهایی است که در نقاط دیگر قاره با سرعت بیشتری بهسمت اقیانوس گرمتر حرکت میکنند. این روند همچنان ادامه دارد — و اگرچه بارش سنگین اخیر بهطور موقت این کاهشها را جبران کرده، اما آن را متوقف نکرده است. بنابراین انتظار نمیرود این تغییر، رفتاری بلندمدت برای جنوبگان باشد.»
بحران گرمایش جهانی
گرمایش زمین به این معنا نیست که تمام نقاط جهان با یک سرعت گرم شوند؛ یک منطقه هرگز نمیتواند تصویر کاملی از وضعیت اقلیمی زمین ارائه دهد. بهطور تاریخی، دما در بخش عمدهای از جنوبگان نسبتاً ثابت مانده است؛ درحالیکه قطب شمال چهار برابر سریعتر از میانگین جهانی گرم شده است.
در گذشته، یخ دریایی جنوبگان نیز نسبت به قطب شمال وضعیت باثباتتری داشت، اما دادههای اخیر نشان میدهد که این ثبات در سالهای گذشته رو به تغییر بوده است.
در سال ۲۰۲۳، یخ دریایی جنوبگان به کمترین سطح ثبتشده در تاریخ رسید؛ سطحی که پژوهشگران میگویند وقوع آن بدون تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیتهای انسانی، تقریباً غیرممکن بود. همزمان، پوشش جهانی یخ دریا نیز بهطور مداوم به رکوردهای حداقلی یا نزدیک به حداقل رسیده و دمای متوسط جهانی بهطور پیوسته افزایش مییابد.
در سال ۲۰۱۵، رهبران جهان توافقنامه پاریس را امضا کردند؛ معاهدهای بینالمللی که کشورها را متعهد میکند گرمایش جهانی را ترجیحاً زیر ۱.۵ درجه سانتیگراد نگه دارند. اما تحقق این هدف حیاتی با چالش جدی روبهروست: آوریل ۲۰۲۵ بیستویکمین ماه از ۲۲ ماه گذشته بود که از حد ۱.۵ درجه سانتیگراد عبور کرد؛ آماری که توسط سرویس تغییر اقلیم کوپرنیک اتحادیه اروپا منتشر شده است.
