توسط : براساس این دادهها، چین با در اختیار داشتن حدود ۴۴ میلیون تن متریک از مجموع ۹۲ میلیون تن متریک ذخایر شناختهشده جهان، نزدیک به نیمی از ذخایر عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد. برزیل با ۲۱ میلیون تن در رتبه دوم قرار گرفته و ایالات متحده با ۱.۹ میلیون تن، تنها حدود ۲ درصد از کل ذخایر جهانی را به خود اختصاص داده است.
عناصر نادر خاکی (REEs) ستون فقرات فناوریهای نوین به شمار میروند؛ موادی حیاتی که در طیف گستردهای از کاربردها، از موتور خودروهای برقی و توربینهای بادی گرفته تا تلفنهای هوشمند و سامانههای هدایت دقیق، نقش کلیدی ایفا میکنند.
این نقشه، پراکندگی ذخایر شناختهشده عناصر نادر خاکی جهان را در سال ۲۰۲۵ نشان میدهد و بهخوبی تمرکز بالای این منابع در تعداد محدودی از کشورها را برجسته میسازد. توزیع این ذخایر بهشدت نامتوازن است؛ بهگونهای که چین بهتنهایی نزدیک به نیمی از کل ذخایر جهانی را در اختیار دارد و پس از آن، برزیل با ذخایر قابلتوجه قرار میگیرد.
در مقابل، بسیاری از اقتصادهای پیشرفته از ذخایر محدودی در این حوزه برخوردارند. دادههای بهکاررفته در این تصویر از سازمان زمینشناسی ایالات متحده (USGS) استخراج شده است.
برایناساس، چین با در اختیار داشتن ۴۴ میلیون تن متریک عناصر نادر خاکی، معادل حدود ۴۸ درصد از کل ذخایر شناختهشده جهان به میزان ۹۱.۹ میلیون تن متریک، در صدر این فهرست قرار دارد. برزیل با ۲۱ میلیون تن (حدود ۲۳ درصد) در رتبه دوم ایستاده است؛ جایگاهی که بازتابدهنده وجود ذخایر بزرگ رسهای یونی و معادن سنگسخت در این کشور است؛ ذخایری که همچنان در مراحل اولیه توسعه قرار دارند.
هند با ۶.۹ میلیون تن و استرالیا با ۵.۷ میلیون تن، دیگر کشورهای حاضر در رده بالای این فهرست هستند. پس از آنها، روسیه با ۳.۸ میلیون تن و ویتنام با ۳.۵ میلیون تن قرار دارند که هر دو از ایالات متحده پیشی گرفتهاند. در مجموع، شش کشور نخست حدود چهارپنجم کل ذخایر شناختهشده عناصر نادر خاکی جهان را در اختیار دارند.
اقتصادهای پیشرفته؛ سهم اندک، تقاضای بالا
ایالات متحده تنها ۱.۹ میلیون تن متریک عناصر نادر خاکی، معادل حدود ۲ درصد از ذخایر جهانی، در اختیار دارد؛ موضوعی که وابستگی این کشور به تجارت خارجی و فرآوری میاندستی برای تأمین این مواد راهبردی را برجسته میکند. در ماههای اخیر، دولت ترامپ تلاش کرده است با تأمین مالی پروژههای معدنی داخلی، تسهیل فرایندهای صدور مجوز و همکاری با متحدان، وابستگی آمریکا به مواد معدنی چین را کاهش داده و زنجیرههای تأمین متنوعتری ایجاد کند.
فهرست عناصر خاکی کمیاب
طبق طبقهبندی وبسایت «لینگوت سوئیس»، دو دسته اصلی از عناصر خاکی کمیاب وجود دارد:
۱- عناصر خاکی کمیاب سبک
- پرازئودیمیم (Praseodymium): در ساخت آهنربا و رنگدانهها استفاده میشود.
- نیودیمیم (Neodymium): در ساخت آهنربا و لیزر استفاده میشود.
- پرومتیم (Promethium): در ترکیبات درخشان استفاده میشود.
- ساماریم (Samarium): در ساخت موتورهای الکتریکی و موشکها استفاده میشود.
- سریوم (Cerium): به عنوان کاتالیزور استفاده میشود.
- اسکاندیم (Scandium): در روشنایی استفاده میشود.
- لانتانیم (Lanthanum): در لنزها و ترکیبات فوق رسانا استفاده میشود.
۲- عناصر خاکی کمیاب سنگین
- اروپیوم (Europium): در صنعت راکتورهای هستهای، روشنایی و شیمی زمینشناسی استفاده میشود.
- گادولینیم (Gadolinium): در لولههای اشعهی کاتدی استفاده میشود.
- تربیوم (Terbium): در آهنرباهای فوقالعاده قوی استفاده میشود.
- دیسپروزیوم (Dysprosium): در موتورهای هیبریدی و آهنرباها استفاده میشود.
- هولمیوم (Holmium): در لیزر و ابررساناها استفاده میشود.
- اربیوم (Erbium): در پزشکی هستهای و اپتیک استفاده میشود.
- تولیم (Thulium): در اشعهی ایکس، لیزر و ابررساناها استفاده میشود.
- ایتربیوم (Ytterbium): در فولاد ضد زنگ استفاده میشود.
- ایتریم (Yttrium): در پیلهای سوختی، آهنرباها، آلیاژها و ابررساناها استفاده میشود.
چین چقدر بر مواد معدنی حیاتی جهان کنترل دارد؟
چین در تولید حداقل ۱۵ ماده معدنی یا گروه معدنی حیاتی فهرست شده، ازجمله گالیوم (۹۸.۷ درصد)، منیزیم (۹۵ درصد)، تنگستن (۸۲.۷ درصد) و عناصر خاکی کمیاب (۶۹.۲ درصد) تسلط دارد. این مواد برای انرژی پاک، دفاع و الکترونیک حیاتی هستند. این کشور علاوه بر اینکه تولیدکننده پیشرو است، بخش عمدهای از ظرفیت پالایش بسیاری از این مواد معدنی را نیز کنترل میکند. به عنوان مثال، حدود ۹۰ درصد از عناصر خاکی کمیاب در چین پالایش میشوند.
برزیل نیز تقریباً ۹۱ درصد از تولید جهانی نیوبیوم، یک ماده معدنی حیاتی برای فولاد با استحکام بالا که در خطوط لوله و موتورهای جت استفاده میشود، را به خود اختصاص داده است. جمهوری دموکراتیک کنگو ۷۵.۹ درصد از کبالت و ۴۱.۹ درصد از تولید تانتالوم – که هر دو برای باتریها و میکروالکترونیک ضروری هستند – را در اختیار دارد.
آفریقای جنوبی یکی دیگر از کشورهایی است که ۷۰.۶ درصد از پلاتین جهان و تقریباً نیمی از کل کروم را تأمین میکند. استرالیا اکنون با ۳۶.۷ درصد تولید جهانی لیتیوم را رهبری میکند و به زنجیرههای تأمین خودروهای برقی غیرچینی کمک میکند. در همین حال، ایالات متحده همچنان بزرگترین تولیدکننده بریلیم جهان است و نیمی از کل عرضه جهانی را به خود اختصاص میدهد.
