برتری گاز طبیعی در سبد انرژی جهانی

درحالی‌که توجه جهانی به‌سمت انرژی‌های تجدیدپذیر مانند توربین‌های بادی، پنل‌های خورشیدی و خودروهای برقی جلب شده، گاز طبیعی همچنان به‌عنوان ستون فقرات سیستم‌های انرژی مدرن، نقش حیاتی خود را حفظ کرده و حتی اهمیت آن افزایش یافته است.

گاز طبیعی سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها را تأمین می‌کند، خانه‌ها را گرم نگه می‌دارد، صنایع را به حرکت درمی‌آورد و از طریق گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی)، قاره‌ها را به یکدیگر متصل می‌سازد. این گزارش نشان می‌دهد که با وجود فشارهای جهانی برای کربن‌زدایی، گاز طبیعی به یک منبع انرژی ضروری تبدیل شده است.

به گزارش کلین پست و براساس گزارش «بررسی آماری انرژی جهان در سال ۲۰۲۵»، تولید جهانی گاز طبیعی در سال ۲۰۲۴ به رکورد ۳۹۸ میلیارد فوت مکعب در روز رسید. آمریکا با سهم ۲۵ درصدی از این میزان، همچنان بزرگترین تولیدکننده جهان است و روزانه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد فوت مکعب گاز تولید می‌کند.

اگرچه این رقم نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش اندکی داشته، اما همچنان بیش از پنج برابر تولید کاناداست. این برتری عمدتاً مرهون انقلاب گاز شیل است که حدود دو دهه پیش آغاز شد و آمریکا را به بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده ال‌ان‌جی جهان تبدیل کرد.

روسیه که در سال ۲۰۱۱ جایگاه نخست را به آمریکا واگذار کرد، با تولید ۶۰.۸ میلیارد فوت مکعب در روز، در رتبه دوم قرار دارد. بااین‌حال، تولید این کشور هنوز به سطح پیش از تحریم‌ها نرسیده است، زیرا صادرات به اروپا متوقف شده و پروژه‌های خط لوله با تأخیر مواجه شده‌اند. مسکو تلاش کرده تا با تمرکز بر بازارهای آسیایی این خلأ را جبران کند، اما موانع لجستیکی و سیاسی، پیشرفت آن را کند کرده است.

ایران و قطر نیز به‌ترتیب با تولید حدود ۲۵ و ۱۷ میلیارد فوت مکعب در روز، از بازیگران کلیدی خاورمیانه در این عرصه هستند. چین نیز با دو برابر کردن تولید داخلی خود در دهه گذشته، به ۲۳ میلیارد فوت مکعب در روز رسیده که نشان‌دهنده تلاش این کشور برای جایگزینی زغال‌سنگ با منابع پاک‌تر است.

استرالیا با تولید ۱۴ میلیارد فوت مکعب در روز، به یکی از پیشگامان جهانی ال‌ان‌جی تبدیل شده، اما رشد آن ممکن است به‌دلیل فرسودگی میادین و محدودیت‌های نظارتی با چالش مواجه شود. در مقابل، سهم آفریقا در تولید گاز همچنان ناچیز است. الجزایر با ۹.۱ میلیارد فوت مکعب در روز در صدر کشورهای این قاره قرار دارد و پس از آن مصر و نیجریه قرار گرفته‌اند. کمبود زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری، مانع از شکوفایی پتانسیل این منطقه شده است.

مصرف گاز طبیعی؛ رشد چشمگیر در آسیا

مصرف جهانی گاز طبیعی در سال ۲۰۲۴ به ۳۹۸ میلیارد فوت مکعب در روز رسید که بیش از دو برابر سطح سال ۱۹۹۰ است. این رشد عمدتاً توسط کشورهای غیرعضو OECD و به‌ویژه آسیا هدایت شده است.

آمریکا با مصرف ۸۷ میلیارد فوت مکعب در روز، بزرگترین مصرف‌کننده جهان محسوب می‌شود و ۲۲ درصد از تقاضای جهانی را به خود اختصاص داده است. روسیه با ۴۶ میلیارد فوت مکعب در جایگاه دوم قرار دارد، اما رشد مصرف آن در دهه گذشته کند شده است. چین نیز با افزایش دو برابری مصرف در ۱۰ سال گذشته، به ۴۲ میلیارد فوت مکعب در روز رسیده که نشان‌دهنده صنعتی‌شدن سریع و سیاست‌های کاهش آلودگی هوا در این کشور است.

ایران با مصرف ۲۴ میلیارد فوت مکعب در روز، عمدتاً برای مصارف داخلی، در رده بعدی قرار دارد. کانادا و عربستان سعودی نیز هرکدام حدود ۱۲ میلیارد فوت مکعب در روز مصرف دارند که بیشتر در بخش پتروشیمی و برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. ژاپن و آلمان با مصرف کمتر از ۹ میلیارد فوت مکعب در روز، روند کاهشی را تجربه می‌کنند که ناشی از افزایش بهره‌وری و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. هند نیز با مصرف ۶.۸ میلیارد فوت مکعب در روز، به‌ویژه در بخش کود و برق، رشد تدریجی دارد.

از نظر منطقه‌ای، آسیا و اقیانوسیه تقریباً به سطح مصرف آمریکای شمالی رسیده و ۲۳.۶ درصد از تقاضای جهانی را در سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص داده است. کشورهای عضو OECD با سهم ۴۳ درصدی، رشد چندانی در مصرف نداشته‌اند. حتی آفریقا نیز با بهبود دسترسی به انرژی و توسعه منابع محلی، شاهد افزایش مصرف بوده است.

ال‌ان‌جی؛ تحول‌آفرین بازار گاز

صادرات جهانی ال‌ان‌جی در سال ۲۰۲۴ به حدود ۵۴۶ میلیارد متر مکعب (معادل ۵۳ میلیارد فوت مکعب در روز) رسید که نسبت به سال ۲۰۱۰ سه برابر شده است. آمریکا با صادرات بیش از ۱۱ میلیارد فوت مکعب در روز، به بزرگترین صادرکننده ال‌ان‌جی جهان تبدیل شده است. این درحالی است که همین کشور تا ۱۵ سال پیش، واردکننده این محصول بود.

قطر با ۱۰.۳ میلیارد فوت مکعب در روز در رتبه دوم قرار دارد و با سرمایه‌گذاری‌های گسترده، ممکن است در آینده جایگاه نخست را بازپس گیرد. استرالیا نیز با همین حجم صادرات، به‌دلیل کاهش تولید میادین قدیمی، با چالش مواجه است. روسیه با ۴.۳ میلیارد فوت مکعب در روز، به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلات زیرساختی، رشد محدودی داشته است.

چشم‌انداز آینده

با وجود تعهدات جهانی برای کاهش کربن، گاز طبیعی همچنان نقش کلیدی در ثبات انرژی جهان ایفا می‌کند. این سوخت به‌عنوان پل ارتباطی بین سوخت‌های فسیلی و انرژی‌های تجدیدپذیر، جایگاه خود را حفظ کرده است. بااین‌حال، نوسان قیمت‌ها، محدودیت‌های زیرساختی و فشارهای نظارتی، چالش‌های پیش‌روی این صنعت هستند.

به گزارش اویل پرایس، گاز طبیعی نه‌تنها منسوخ نشده، بلکه به‌عنوان یک سوخت انعطاف‌پذیر و سازگار، جایگاه خود را به‌عنوان غول آرام دنیای انرژی تثبیت کرده است.