ایران در مسیر بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر با چالش‌هایی مانند وابستگی شدید به سوخت‌های فسیلی، ضعف در سیاست‌گذاری و کمبود زیرساخت روبه‌روست؛ مسائلی که دستیابی به توسعه پایدار را دشوار کرده‌اند. مقاله حاضر با مرور مطالعات جهانی، این چالش‌ها را بررسی و با تحلیل محتوای مطالعات منتخب، شکاف‌های موجود در ایران را شناسایی کرده است.
این پژوهش که در فصلنامه علمی «مطالعات ساختار و کارکرد شهری» منتشر شده، به بررسی سیاست‌ها و تجربیات کشورهایی پرداخته است که توانسته‌اند از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌صورت مؤثر در مسیر توسعه پایدار استفاده کنند.
همچنین، این پژوهش راهکارهایی برای رفع شکاف‌های موجود ارائه داده است؛ ازجمله: کاهش مداخله دولت، ایجاد بازارهای رقابتی، تدوین مقررات شفاف برای تخصیص مشوق‌ها و ارائه مشوق‌های مالی متناسب با ریسک‌های سرمایه‌گذاری، توسعه فناوری‌های بومی، استفاده از هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین، تقویت آموزش عمومی و گسترش همکاری‌های بین‌المللی.
این پژوهش با ارائه الگویی مفهومی برای سیاست‌گذاری، می‌تواند به بهبود وضعیت انرژی کشور و حرکت به سوی توسعه پایدار کمک کند.
تجارب موفق جهانی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
این مقاله که رویکردی مروری دارد، تلاش کرده است با تحلیل محتوای مطالعات بین‌المللی، راهبردهای موفق در استفاده از انرژی‌های پاک را شناسایی کند و براساس آن، پیشنهادهایی مشخص برای ایران ارائه دهد. پژوهشگران در این مسیر، ابتدا ۳۰ مقاله علمی منتشرشده بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۲ را بررسی کرده و درنهایت ۱۴ مطالعه منسجم و مرتبط را برای تحلیل نهایی انتخاب کرده‌اند.
با استفاده از نرم‌افزار تحلیلی MAXQDA، داده‌ها کدگذاری و تحلیل شده‌اند و براساس آن، مدل مفهومی سیاست‌گذاری استخراج شده است که ارتباط میان سیاست‌های خرد و کلان را در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه پایدار نشان می‌دهد.
مهم‌ترین سیاست‌هایی که در مطالعات جهانی به‌عنوان راهبردهای موفق شناسایی شده‌اند، شامل موارد زیر است:
- کاهش مداخله مستقیم دولت در بازار انرژی و بازنگری ابزارهای سیاستی (با تکرار ۲۶.۱۷ درصد در مطالعات)
- مشوق‌های مالی و حمایتی دولتی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر (۲۲.۹۴ درصد)
- کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی
- تشویق به سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی
- بهبود زیرساخت‌ها و استفاده از ابزارهای هدایت‌گر و کنترل‌گر برای تحقق اهداف انرژی پایدار.
بهره‌گیری از تجربیات جهانی؛ راهگشای مسیر توسعه پایدار در ایران
پژوهشگران در این مطالعه تأکید دارند که با توجه به غنای منابع تجدیدپذیر در ایران و شرایط بحرانی زیست‌محیطی، سیاست‌گذاری هوشمندانه و بهره‌گیری از تجربیات جهانی می‌تواند راهگشای مسیر توسعه پایدار در کشور باشد. ازجمله پیشنهادهایی که در مقاله ارائه شده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش نقش دولت و تقویت رقابت در بازار انرژی
- تدوین قوانین شفاف برای تخصیص مشوق‌ها
- ارائه مشوق‌های مالی متناسب با ریسک سرمایه‌گذاری
- بومی‌سازی فناوری‌های مرتبط
- توسعه زیرساخت‌های محلی و تقویت آموزش عمومی
- استفاده از ابزارهای نوینی چون هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین برای مدیریت و تبادل انرژی
مقاله نتیجه می‌گیرد که مسیر دستیابی به توسعه پایدار در ایران بدون اصلاح سیاست‌ها و بهره‌گیری از تجارب جهانی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، بسیار دشوار خواهد بود. این مطالعه می‌تواند منبعی مفید برای تصمیم‌گیران، پژوهشگران و فعالان حوزه انرژی باشد که به‌دنبال راهکارهای عملی و قابل اجرا در مسیر تحول انرژی کشور هستند.
همچنین بخوانید: کدام سیاست‌ها می‌توانند به آینده‌ای با انرژی پاک منجر شوند؟ محققان پاسخ می‌دهند
About The Author
More Stories
پنجره خورشیدی چیست؟ | نحوه عملکرد، انواع، کاربردها و مزایای پنجره فوولتاییک
سیستم‌های فتوولتاییک خورشیدی و حرارتی خورشیدی چه تفاوتی دارند؟
شارژکنترلر چیست؟ | تفاوت شارژکنترلرهای MPPT و PWM